Fıkıh Köşesi
YALAN SÖYLEMEK
- Ayrıntılar
- Kategori: Fıkıh Köşesi
- Gösterim: 5583
Soru: "Bazı İslami kaynaklarda, yalan söylemenin mübah olduğu hallerden söz edilmektedir. Mesela: iki Müslüman'ın arasını bulmak ve onları barıştırmak için yalan söylenebileceği iddiası yaygındır. Bunu bahane eden Müslümanların, keyiflerine göre konuştuklarını görüyoruz.(..) Bazı hallerde, yalan söylemenin mübah olduğu iddia etmek mümkün müdür? Mümkün ise, bunun mahiyeti nedir? Bir Müslüman'ın, her duyduğunu söylemesi caiz midir?"
CEVAP: Bütün peygamberler insanlara hakikati söylemelerini ve yalandan kaçınmalarını tebliğ etmişlerdir. İmam-ı Merginani (rh.a) "Yalan söylemenin bütün şeriatlarda haram kılındığını" beyan etmektedir. (1) Bazı hallerde; sukut etmek veya ta'riz yoluyla meseleri çözmek mümkündür. Resul-i Ekrem (sav)'in: "Her yalan kesinlikle yazılmaktadır. Ancak üç (halde) yalan yazılmaz. Erkeğin; hanımına veya çocuğuna karşı söylediği yalan, iki kişinin arasını bulmak için söylenen yalan ve harp esnasında söylenen yalan. Çünkü harp hiledir" hadisi; istisnai durumları beyan eder. İmam-ı Tahavi ve bazı alimler: "Bu ta'rizler üzerine hamledilmelidir. Yalanın kendisi her zaman haramdır" demişlerdir. İbn-i Abidin bu konuyu şöyle izah etmektedir: "Ben derim ki; Tahavi ve başkalarının bu sözü hakkın ta kendisidir. Zira Cenab-ı Hak (cc) "Yalan söyleyenler kahrolsunlar" buyurmuştur. Allah'ın Resulü (sav) de "Yalan fücurla beraberdir. Onların ikisi de ateştedir" haberini vermiştir. Bununla beraber yalanın kendisi kurtuluş ve bir maksadı tahsil için çıkar yol olarak tayin edilmemiştir. Hz. Ali (ra), Hz. İmran b. Hüseyn (ra) ve başka sahabelerden rivayet edilen şu eser, bunu teyid etmektedir: "Şüphesiz ki ta'rizlerde yalandan kurtuluş yolu vardır" Bu hasen bir hadistir. Merfu hadis hükmündedir. Nitekim El Cerrahi bunu şöyle zikretmiştir. Ta'riz de yemeğe çağrılan bir kimsenin "ben yedim" demesi gibidir. Maksadı "dün yedim"dir. Ve bir de Hz. İbrahim Halil'in (as) kıssasında olduğu gibidir. O zaman hadis-i şerif'teki üç istisna: "Üç yerde yalanın benzeri (ta'riz) vardır" anlamına gelir(2) Hesap gününe hazırlanan mü'minlerin; Resul-i Ekrem (sav)'in "Her duyduğunu söylemesi, kişiye günah olarak kafi gelir"(3) mealindeki mübarek ikazını unutmamaları gerekir. Meselenin özü budur. Birbirimize dua edelim. (1) İmam-ı Merginani- El Hidaye - Kahire: 1965 C: 3 Sh: 124. (2) İbn-i Abidin-Reddü'l Muhtar Ale'd dürri'l Muhtar- İst.: 1987 C: 15 Sh: 550. (3) Sahih-i Müslim - İst.:1401 C:1 Sh:10 Hd.No: 5 K.Mukaddeme: 3.
