Mehmet Emre Fetvalar
Ücretle Kur'an-ı Kerim Okunur mu?
- Ayrıntılar
- Kategori: Fetvalar
- Gösterim: 10901
125 - Soru: Ücretle Kur'an okumak caiz midir?
Cevap: Hayatta bulunan veya vefat etmiş bir mü'min için para karşılığı Kur'an okutmak caiz değildir. Ücretle okunacak Kur'an'a sevap hasıl olmaz ki başkasına bağışlayabilsin. Peygamber Efendimiz (sav) bir hadis-i şeriflerinde, "Kur'an'ı okuyunuz, fakat onun karşılığında (bir ücret alıp) yemeyiniz" buyurmuştur. (Hukuk-ı İslâmiye ve İstılahat-ı Fıkhiyye Kamusu, c. 5, s. 190-191)
Esasen bu mevzu üzerinde alimlerden bir kısmı tarafından ihtilaf vaki olmuştur. Şam Müftüsü Mahmud Hamza, ücretle Kur'an okumayı tecviz etmiş; belirtilen ücretin alınabileceğini, ücret belirtilmemiş olursa ecr-i misil olarak kırk dirhemin verilmesini beyan etmiştir. Bu fikirlerin hülasası "Ref'ul-ğışave an cevazi ahzil ücreti alettilâve" adlı bir risalede toplanmıştır.
İbni Abidin merhum ise bunun aksi olan bir görüşü müdafaa etmiş ve okunan Kur'an karşılığında ücret almanın caiz olmadığını "Şifaü'l-alîl" ve bellül-ğalil fi hukmi'l-vasiyyeti bi-hatemât-i ve't-tehlîl" adlı risalesinde açıklamıştır. (Hukuk-ı İslâmiye ve Istılahat-ı Fıkhiyye Kamusu, c. 5, s. 191) Hatta bu mevzuda yapılacak vasiyetin caiz olmadığını, Kur'an okuyarak para alanın da parayı verenin de günahkâr olacaklarını ifade etmiştir. (İbni Abidin, c. 1, s. 687)
Taat ve ibadetler hususunda adam kiralamanın caiz olmadığında, Hanefi kitapları ittifak etmişlerdir. Ücret karşılığında Kur'an öğretmeye, Kur'an'ın zayi olmaması için dini bir zaruret bulunmaktadır. Bu sebeple, Belh uleması fetva vermişlerdir. Aynı illete dayanarak ücretle imamlık ve müezzinlik yapmaya müsaade edildiği tasrih edilmektedir. Zaruret olunca mahzurların mubah olacağına dair fıkıh kaidesi, ilim erbabın meçhulü değildir.
Kur'an-ı Kerim okumanın büyük bir sevaba vesile olduğu hususunda en küçük bir şüphe yoktur. Ancak, Kur'an okuması için para ile adam kiralamak sahih değildir. Kiralama, menfaatin satışı içindir. Kur'an okuyan için sevaptan başka bir menfaat yoktur. Sevabın satışı ise sahih değildir. Kiralama, menfaatin müstecire satılmasıdır. Sevabın ona verildiği ise malum değildir. Bir kimse, kendisi veya ölmüşlerin birisine hatim indirilmesi için bir şahsı kiralasa, caiz olmaz. Zira sevabın hasıl olduğu bilinmediğine göre, okuyana ücret vermek gerekmez. Okuyana sevap hasıl olduğu bilinse bile onun para karşılığında satışı sahih değildir. (Fetava-i Hamidiyye, c. 2, s. 118)
Tac'üş-Şeria, Hidaye adlı kitabın şerhinde şöyle demiştir; "Ücretle Kur'an okumada ne ölen kimse için ne de okuyan şahıs için sevabı hak etme yoktur." Hidaye sarihi Aynî, "Dünya için (Kur'an) okuyan men olunur. (Ücret) alan da veren de günahkârdır" (İbni Abidin, c. 5, s. 47) demiştir.
Sevap hasıl olmasının şartı, Allah (cc) için ihlas ile okumaktır. Ücretle Kur'an okuyan kimse, ancak para için okumaktadır, yoksa Allah (cc) rızası için okumuş değildir. Şayet o kimse, kendisini kiralamış olan kimsenin para vermeyeceğini bilmiş olsa, onun için bir harf bile okumaz. (Fetava-i Hamidiyye, c. 2, s. 118) Onlar, Kur'an-ı Kerim'i, kendileri için kazanç yolu yapmışlar ve dünya servetini toplamaya vesile kılmışlardır. (İbni Abidin, c. 5, s. 47)
Bazı kimseler, ücret almanın caiz olacağına dair bir misal vermektedirler:
Peygamber Efendimiz (sav)'in zamanında ashabtan bazıları, hastalanmış bir kimseye okumak için çağrılmışlar ve bunun için bir bölük koyun almışlardır. Peygamber Efendimiz (sav)'e bunu sorduklarında, "Ücret aldığınız şeylerin en haklısı Allah'ın Kitabı üzerine aldığınızdır" buyurmuştu. Bu vak'ayı kıyas noktası yaparak ücretle Kur'an okumanın caiz olacağına hüküm vermektedirler. Halbuki bu okuyuş, şifa talebi için okumaktır. Kur'an'ı ücretle okumak bundan ayrı bir husustur. Çünkü bunda sevap satışı vardır ki, caiz olmayan husus da budur. (Fetava-i Hamidiyye, c. 2, s. 119)
Hulasa ve Nevazil adlı kitaplarda şöyle açıklanmaktadır: "Bir adam, Kur'an okuyan bir kimseye, kabrinin başında Kur'an-ı Kerim'den bir şey okumayı vasiyet etse, bu vasiyet batıldır. Böyle bir vasiyet bid'attir. Seleften ve haleften hiçbir kimseden böyle bir kiralamanın caiz olduğuna dair bir rivayet naklolunmamıştır. (Berika, c. 4, s. 325-326)
126 - Soru: Ölmüş bir kimsenin ruhu için yetmiş bin kelime-i tevhid hatmi yapmakta ölü için fayda var mıdır?
Cevap: Bunda en küçük bir tereddüt yoktur. Ancak okuyanların para karşılığı okumamaları gerekir. Bunda para almanın yasaklığının illeti, ücretle Kur'an okumanın yasaklığındaki illettir.
