Mehmet Emre Fetvalar
Vekil müvekkilin aksine hareket ederse
- Ayrıntılar
- Kategori: Fetvalar
- Gösterim: 4835
2747 - Netice Fetvalarından: "Satın almaya vekil tayin edilen şahıs, müvekkilinin emrettiği fiyattan noksanına satın alsa, aradaki farkı müvekkilden isteyemez" (H.Ec. 2/50)
Açıklama: Kendisine vekâlet verilen kimsenin, satın alacağıı şeyden kendi şahsı için bir menfaat temin etmeye veya bir prim istemeye hakkı yoktur. Satın alacağı şeyin hukuki ve iktisadi neticeleri müvekkile aittir.
2748 - Ali Efendi Fetvalarından: "(Alacak) tahsil etmeye vekil olan kimse, para karşılığı kumaş alacak olsa, müvekkil kabul etmeyip parasını borçludan almaya muktedir olur" (H.Ec. c. 2/52)
Açıklama: Vekil, sadece para tahsiline memur olduğuna göre, onun dışında başka yoldan bir tasarrufta bulunamaz.
2749 - Behce Fetvalarından: "Zeyd, falana ver diyerek Amr'a bir miktar para ve elbise verse, lâkin Amr (emaneti) mahalline vermese, ver diye emrolunur" (H.Ec. 2/52)
2750 - Netice Fetvalarından: "Satışa vekil tayin edilen kimse, satılık bulunan bir malı itimada lâyık olmayan bir dellâla verse (ve o mal) dellâlın elinde iken kaybolsa, vekilin onu ödemesi lâzım gelir" (H.Ec. c. 2/51)
Açıklama: Güven duyulmayan bir dellâla müvekkilin malını teslim eden vekil, ihmali yüzünden mal sahibinin zararına yol açmış olur. Bu sebeple zayi olan malı tazmin etmek zorundadır.
2751 - Netice Fetvalarından: "Zeyd, Amr'ın emri olmaksızın, Amr'ın mülkünü (arazisini) imar etse, bir şey almaya muktedir olamaz" (H.Ec. c. 2/56)
Açıklama: Mal sahibinin isteği ve emri olmadan tarlasını sürmek, bahçesini sulamak veya çapalamak gibi bir işi kendiliğinden yapan bir kimse, mal sahibinden ücret olarak bir şey isteyemez. Ücreti hak edebilmek için, mal sahibiyle çalışan arasında, karşılıklı mukavele olması, bir tarafın teklifini diğerinin kabul etmesi gerekir. Böyle bir icap ve kabul olmadan, herhangi bir kimsenin tarlasını imar etmek veya bahçesini sulamak, sonra da kalkıp mülk sahibinden ücret talebinde bulunmak usulsüz bir çalışma ve yersiz bir istek olur.
2752 - Ali Efendi Fetvalarından: "Muayyen bir şahsa satış yapmak üzere, vekil tayin olunan şahıs, malı o şahıstan başkasına satacak olsa caiz olmaz" (H.Ec. c. 2/58)
Açıklama: Müvekkil, malını satacağı kimseyi belirtmiş olunca, vekilin, fiyatı söyleyip akdi yapmaktan başka bir tasarrufu kalmaz. Müvekkilin koyduğu şart ve verdiği direktif, vekili bağlayıcı mahiyettedir. Bunların dışındaki tasarrufu caiz olmayıp satışı geçerli sayılmaz.
2753 - Behce Fetvalarından: "Vekil (tayin olunan şahıs), müvekkilinin izni olmadan, diğer bir kimseyi vekil tayin edecek olsa, sahih (ve geçerli) olmaz" (H.Ec. c. 2/57)
Açıklama: Bir şahıs tarafından kendisine vekâlet verilen kimse, müvekkil tarafından kendisine vekil tayin etmeye salâhiyet verilmedikçe, kendiliğinden herhangi bir kimseyi vekil tayin etmeye salahiyetli değildir. Bu yüzden yapacağı muamele geçerli olmaz.
2754 - Ali Efendi Fetvalarından: "Mal sahibi tarafından, malın bedeli belirtilerek satışa vekil tayin edilen şahıs, noksanına satış yapsa ve müvekkil de buna razı olmasa, satılan malı müşteriden geri almaya muktedir olur" (H.Ec. c. 2/59)
Açıklama: Vekil, müvekkilin direktiflerine riayetle hareket etmelidir. Dilediği şekilde tasarrufta bulunması doğru görülemez. Bu sebeple, mal sahibinin belirttiği fiyattan noksanına satış yapsa, malını geri alarak zararını önlemeye müvekkilin salâhiyeti vardır.
2755 - Abdürrahim Fetvalarından: "Satışa vekil olan Zeyd, bir şahsın iflas ettiğini bildiği halde ona satış yapacak olursa ve bu kimse iflas durumundan kurtulamadan vefat ederse, malın bedelini vekilin tazmin etmesi gerekir" (H.Ec. c. 2/56)
Açıklama: Vekil, malı satacağı kimsenin iflas ettiğini bilip dururken, ona satış yapmaması, hem malın hem de mal sahihinin menfaatinin korunması bakımından zaruridir. Aksi halde, malın bedelini bizzat vekilin ödemesi gerekir.
2756 - Abdürrahim Fetvalarından: "Başka bir şehirden buğday getirip kendi beldesinde satmak üzere, Zeyd Amr'a bir beygir verse, Amr da buğday satın alıp diğer bir memlekete götürürken beygir ölse, Amr'ın ödemesi lâzım gelir" (H.Ec. 2/55)
2757 - Netice Fetvalarından: "Memur, kendisine emir verenin borcunu, şahsına ait maldan ödedikten sonra, amirden alamasa, alacaklıya dönüp isteyemez" (H.Ec. 2/56)
2758 - Netice Fetvalarından: "Zeyd, Amr'ın emri olmaksızın onun bir işine para sarf edecek olsa, Amr'dan alamaz" (H.Ec. 2/56)
2759 - Abdürrahim Fetvalarından: "Veresiye olarak sattığı takdirde, kefile bağlanmaksızın satış yapmaktan yasaklanan bir vekil, kalkıp da kefılsiz olarak (veresiye) satış yapsa ve müşteri de iflas etmiş haldeyken vefat etse, vekilin ödemesi lâzım gelir" (H.Ec. 2/55)
2760 - Behce Fetvalarından: "Satışta vekil olan kimse, müvekkilin malını satmasa, (geri vermek) imkânı varken müvekkile de teslim etmese ve bu suretle (mal vekilin elinde iken) helak olsa vekile onu ödemek gerekir" (H.Ec. 2/54)
Açıklama: Vekil, üzerine aldığı vazifeyi yapmaz, malı sahibine iade etmez ve bu ihmali yüzünden mal helak olursa, tazmin etmesi gerekir.
2761 - Netice Fetvalarından: "Zeyd'in, "Amr'a ver" diyerek Bekir'e verdiği parayı, o, kendi işlerine sarf ederek tüketse Bekir'in ödemesi lâzım gelir" (H.Ec. 2/55)
2762 - Abdürrahim Fetvalarından: "Müvekkil tarafından bir malın satışı, belirli bir şehre tahsis olunsa, vekil o malı, mal sahibinin belirttiği yerden başka bir yerde satmaya muktedir olamaz" (H.Ec. c. 2/56)
Açıklama: Vekil, müvekkilin memurudur. Onun malını, dediği yerde ve gösterdiği meşru şartlar dahilinde satma durumundadır. Bu şartların dışına çıkıp istediği şekilde hareket edemez.
