Mehmet Emre Fetvalar
Hibe edilen şey geri alınır mı?
- Ayrıntılar
- Kategori: Fetvalar
- Gösterim: 7990
2833 - Behce Fetvalarından: "Zeyd, küçük oğlu Amr'a bağışladığı şeyi teslim etmezden önce vazgeçip o şeyi almasını men ettiğinde, Amr zorla alacak olsa, Zeyd geri alabilir" (H. Ec. 2/109)
Açıklama: Yapılan bir bağışın tesliminden önce ondan dönmek geçerli olur. İster dini bir sebebe dayanmak suretiyle meşru; isterse nefsani bir amil ile cimrilik sebebiyle mekruh bir dönüş bulunsun.
2834 - Abdürrahim Fetvalarından: "Zeyd, Amr'dan olan alacağını tahsil edemeyince sende olan alacağım sana helâl olsun dese, (sonra da bağışlama fikrinden) dönüp istemeye ve geri almaya güçlü olmaz" (H.Ec. c. 2/109)
Açıklama: Alacaklı şahsın hibe ettiği şey, esasen o kimsenin elinde bulunduğu için hibe muamelesi tamamlanmış olur. Artık bundan dönmesi geçerli olmaz.
2835 - Abdürrahim Fetvalarından: "Zeyd, namzedi bulunan Hind'e nişan yolu ile birlikte bir miktar para; Hind de hediye olarak bir miktar giyecek gönderip, Zeyd Hind ile evlenmeden önce ölecek olsa, Zeyd'in varisleri o parayı Hind'den almadıkça o da gönderdiği eşyayı almaya güçlü olamaz" (H.Ec. c. 2/110)
2836 - Netice Fetvalarından: "Ölmüş bulunan Zeyd'in karısı, kocasından alacaklı bulunduğu mehrini diğer varislere bağışlasa (ve daha sonra) pişman olup (hibesinden) dönemez" (H.Ec. 2/109)
2837 - Behce Fetvalarından: "Zeyd, kızı Hind'e çeyiz eşyası hibe ve teslim ettikten sonra, pişman olsa geri alamaz" (H.Ec. 2/108)
Açıklama: Baba veya annenin genç kızları için hazırladıkları çeyiz, hibedir. Verdikleri bu eşya için daha sonra pişmanlık duymakla bağıştan dönülemez.
2838 - Ali Efendi Fetvalarından: "Hind, kocası Zeyd'in üzerinde alacaklı olduğu mehrini, kendisine şu kadar bedel vermek şartı ile hibe etse ve fakat Zeyd bir şey vermese, Hind, hibesinden dönebilir" (H.EC. 2/108)
Açıklama: Hind, yaptığı bu bağışı ivaza bağlamış olduğuna göre, söz yerine gelmeyince kendisi için bağıştan dönme hakkı doğmaktadır.
2839 - Netice Fetvalarından: "Zeyd, Amr'da olan alacağını, Amr'a hibe ettiğinde Amr kabul etmese, daha sonra pişman olup almaya güçlü olmaz" (H.Ec. c. 2/111)
2840 - Ali Efendi Fetvalarından: "Zeyd'in Amr'a bağış yaptığı inek, Amr'ın elinde iken yavru yapsa, (hibeden) dönmeye engel bulunmaması sebebiyle, Zeyd dönüş yapıp ineği alsa yavrusunu alamaz" (H.Ec. 2/116)
2841 - Ali Efendi Fetvalarından: "Karşılığında bedel (ikram) olunan hibeden dönüş yapılamaz" (H.EC. 2/116)
2842 - Abdürrahim Fetvalarından: "Zeyd'in Amr'a rüşvet olarak verdiği bir şeyi, Amr da Bekir'e hibe ve teslim etmiş olsa, Zeyd, Bekir'in elinde bulduğu o şeyi geri almaya güçlü ve haklı olur" (H.Ec. c. 2/114)
Açıklama: Rüşvet yoluyla bir mala sahip olmak, sahih ve caiz değildir. Bu sebeple o şahsın, rüşvet olarak aldığı bir şeyi, hibe etmesi, kendine ait olmayan bir malı bağışlamak olacağından, mal sahibinin üçüncü şahıstan geri almaya hakkı vardır.
2843 - Netice Fetvalarından: "Hind, kızı Zeyep'in evini, Zeynep'in izni olmadan, Zeyd'e hibe ve teslim etse, Zeynep razı olmayıp Zeyd'ten (geri) almaya güçlü olur" (H.Ec. 2/115)
Açıklama: Anne ve baba, çocuğunun mülkünde zarara âmil olacak bir tasarrufta bulunamaz. Bu hususta son söz, mülk sahibi olan çocuğundur. Anne ve baba olmak, evlâdının malında tasarruf etme salâhiyetine sahip kılmaz.
2844 - Netice Fetvalarından: "Dilsiz bir şahıs, belirli işaretiyle, hibe ve teslim ettiği şeyden dönemez" (H.Ec. c. 2/112)
2845 - Abdürrahim Fetvalarından: "Hind (isimli kadın) "Şayet benden evvel ölürsen yine bana geri verilsin" diyerek evini kocası Zeyd'e hibe ve teslim etse, daha sonra da koca vefat etse, varisleri (o evi) mirasa sokarak paylaştırırlar. Hind, "Ben o evi tek başıma zapt ederim" diye hak iddia edemez" (H.Ec. 2/109)
Açıklama: Hibe edilen şey, bağış yapan kimsenin mülkiyetinden çıkar. Sonunda gene kendisinin olmak üzere ileri sürdüğü şart, batıl; hibe ise geçerlidir.
2846 - Abdürrahim Fetvalarından: "Zeyd, karısı Hind'i yatağına davet ettiğinde, falan şeyi bana hibe eder isen gelirim, dese o da hibe edip teslim ettikten sonra (karısını) boşasa, hibeden dönüş yapamaz" (H.Ec. 2/110)
2847 - Behce Fetvalarından: "Gayrimüslim bulunan bir erkek, karısına bir miktar eşya bağışlasa ve (vereceği şeyi) teslim etse, bundan sonra karısı Müslüman olup kocası İslâm dinini kabul etmediği için birbirinden ayrılmış olsalar, koca hibesinden dönmeye güçlü olamaz" (H.Ec. c. 2/111)
Açıklama: Gayrimüslimlerin birbirine yapacakları hibe, geçerlidir. Bunlardan birinin daha sonra Müslüman olması ile hibenin sıhhatine zarar gelmez. Ne Müslüman olan ne de gayrimüslim olarak kalan kimse hibesinden dönüş yapamaz.
2848 - Abdürrahim Fetvalarından: "Hind, Zeyd'e (evlenmeye) namzet olduğunda, karşılıklı olarak birbirine hediye ettikleri şeyleri her biri istihlâk etse, sonra da nikâh (akdini yapmak) müyesser olmasa, biri diğerine (verdiği şeyi) ödetmeye güçlü olamaz" (H.Ec. 2/111)
Açıklama: Nişanlıların birbirine verdikleri hediyeler, evlilik için yapılmış bulunmaktadır. Nikâhtan vazgeçmeleri halinde, elde mevcut eşyayı geri alabilirler. Fakat, yenilip tüketilmiş ve giyilip eksiltilmiş bulunan şeylerin ödetilmesi gerekmez.
2849 - Ali Efendi Fetvalarından: "Zeyd, mülkü olan evini, sıhhati yerinde iken, oğlu Amr'a hibe (yolu ile bağış yapıp) teslim ettikten sonra borcu, miras bıraktığı maldan daha fazla olduğu halde ölse, o ev alacaklılara taksim edilecek mallar arasına sokulamaz" (H.Ec. 2/108)
Açıklama: Bir kimsenin, hayatında iken yaptığı bağış, kendi mülkiyetinden çıkar ve bağış yapılan şahsın malı olur. Ölen kimsenin borçlu olarak vefat etmesi, mülkü olmayan bir maldan borçlarının ödenmesine imkân vermez.
2850 - Behce Fetvalarından: "Kendisine bağış yapılan şahıs, hibe olunan şeyi tükettikten sonra hibeyi yapan kimse pişman olup hibemden döndüm dediğinde, kendisine hibe olunan şahıs, ödeme lâzım gelir zannederek ödedikten sonra (dini hükme) vakıf olsa (ödediğini) geri alır" (H.Ec. 2/110)
2851 - Netice Fetvalarından: "Hibe yapan kimse, yaptığı bağıştan dönüş murat etse, kendisine hibe yapılan şahıs da helak oldu dese, sözü yeminsiz olarak tasdik olunur" (H.Ec. 2/111)
