Muzip yemeklerimiz
- Ayrıntılar
- Kategori: Lezzet ve tarz
- Gösterim: 1155
Bu da nereden çıktı, diyeceksiniz; ama pek farkında olmasak da Türk mutfağının bir kültür değeri olduğunu ve bu açıdan ele alınması gerektiğini, yıllarca önce ilk söyleyenlerden biriyim. Doğum, ölüm arası dönemleri kapsayan geçiş dönemlerinde, kutsal ve neşeli günlerde, diğer özel günlerde yapılan uygulamalar, birtakım semboller ifade eden yemeklerimiz bunu göstermektedir.
Mutfağımız bir kültür değeri olarak ortaya tam anlamıyla konulmamış olsa da günümüzde mutfağımızla ilgili bir hareketlenme söz konusudur. Biraz bulanık da olsa, bu çalışmalar doğru ve düzgün bir yola ulaşacaktır, diye ümit ediyorum.
Muzip yemeklerimiz de mutfağımızın kültürel değerlerinin bir parçası... Yat geber ekmeği, şaştım aşı gibi esprili sofralar yanında muzip ada sahip birçok yemeğimiz de bulunmakta... Klasik mutfağımızdan yalancı dolma, imambayıldı, karnıyarık, kocakarı gerdanı, ninem duymasın helvası; Güneydoğu'dan beli kırık ağzı açık, ağzı yumuk, Karadeniz'den uçkur kabağı, kefenli pilav, püşürük çorbası; Ege'den tosunum böreği, cimcik, cücük tatlısı, kab (kaba) pişi, kör pişi yoz pişi; Akdeniz'den dul avrat çorbası, analı kızlı, şakşuka, tosmankara, karakuş, İç Anadolu'dan kedi banmaz, karınca başı helva, ela guzusu bunlardan bazıları... Bu yemekler, verdiğim bölgeler dışında diğer bölgelerde de kullanılabilir, bazıları klasik mutfağımızla da birleşebilir.
Yalancı dolmalar bilindiği gibi zeytinyağlı dolmalardır. Ete düşkün Türk milleti, etli dolmaları sahici kabul etmiş ve güzelim zeytinyağlı dolmalarımız etli olmadıkları için bir çırpıda yalancı oluvermiştir.
Yemek adları dışında, hepimizin bildiği bazı yemekler, bazı bölgelerimizde veya şehirlerimizde muzip semboller ifade eder. Denizaltı veya gömme Konya'da beş, on bin kişiye hazırlanan düğün yemeklerinde pilavın içinde saklanarak hatırlı masalara ikinci kez götürülen bütün etin adıdır. Siirt'in perde pilavında ise gelinle damadı simgeleyen iki piliç ve torun isteğini dile getiren bademler, bereketi ifade eden pirinç bulunur. Bunları saran hamuru ise gelin hanıma, evinin sırrını dışarı açıklamaması gerektiğini anlatır.
Şaştım aşı ani gelen misafire evde bulunan malzemelerle hazırlanan yemektir. Eksikleri olabileceğinden şaştım aşı adıyla durumu kurtarma yoluna gidilir. Yat geber yemeği ise eve geç gelen eşine uykudan uyanan hanımın hazırladığı yemektir. Anadolu hanımı saygısından bir şey söyleyemez, bu yemeği böyle adlandırarak içindekileri ifade eder.
Benim muzip yemekler arasında en hoşuma gideni Adıyaman'da 1985'te derlediğim içli köfte hikâyesidir. Burada içli köfte, dolmalı köfte diye adlandırılır ve bilindiği gibi içli köftenin dışı yumurta gibi açılıp içine içi konulduktan sonra tepeden ağzı burkula burkula kapatılır. Adıyaman'da, düğün günü, gelin kız yeni evine gelince, kaynanası her işi bir tarafa bırakarak dolmalı köfte yapmaya koyulur. "Gelinin ağzı bu köfteler gibi büzülsün, çok konuşmasın." diye hazırladığı köfteleri, düğünün ertesi gün yeni geline yedirir.
Anadolu'nun bütün bölgeleri tarandığında bunlar gibi ne güzellikler ortaya çıkacaktır. İnşallah bunları göreceğimiz günler uzak değildir. Sevgili okuyucularım, bugün muzip yemeklerimizden birini yapalım ve ağız tadıyla kalalım.
***
İmambayıldı
4 kişilik
Pişme süresi: 30-40 dakika
4 Konya patlıcanı
1 sb zeytinyağı (kızartmak için)
İçi için:
¼ s u bardağı zeytinyağı
4 soğan (halka doğranmış)
8 diş sarımsak (doğranmış)
2 domates (kabukları alınıp doğranmış)
1 çay kaşığı toz şeker
Yeterince tuz
½ su bardağı maydanoz (kıyılmış)
½ su bardağı sıcak su
4 kıl biber
Yapılışı: Patlıcanları aralı soy, karınlarını bıçakla çiz, kızgın yağda kızart, kulaklıya yerleştir, karınlarını iyice aç. Tavada yağla soğanı ve sarımsakları kavur, domatesleri tuzu, şekeri ilave et, domatesler yumuşayıncaya kadar pişir. Maydanozları karıştır, kulaklıdaki patlıcanların karınlarına doldur. Suyu ilave et, kapak ört, kaynamaya başlayınca çok hafif ateşe al, sebzeler yumuşayıncaya kadar pişir. Kabında soğut, oda sıcaklığında kulaklıyla sofraya al.
Nevin Halıcı
Zaman
