Emanet ve Ehliyet

TEBLİĞ (HÜKÜMLERİ ÖĞRETME) GÖREVİ

1811 Daha önce "Cihad'ın Teşri Merhaleleri" başlığı altında; tebliğin mâhiyetini izah etmiştik!.. İbn-i İshak'a göre; Resûl-i Ekrem (sav) Mekke'de ilk üç yıl inancını gizlemiştir!.. Daha sonra Allahû Teâla (cc)'nın beyan buyurduğu şekilde tebliğe devam etmiştir.(62) Kur'ân-ı Kerîm'de: "Sizden öyle bir cemaat bulunmalıdır ki (Onlar herkesi) hayra çağırsınlar, iyiliği emretsinler, kötülükten vazgeçirmeye çalışsınlar. İşte onlar muradına erenlerin ta kendileridir"(63) hükmü beyan buyurulmuştur. İslâm ûleması: "İyiliği emretmek (Emr-i Bi'l Mâ'ruf) ve kötülükleri önlemeye çalışmak (Nehy-i An'il Münker) farz-ı kifâye olan bir ameldir. Çünkü bu işle meşgul olan bir cemaatin bulunması emredilmiştir. Hiç kimse bununla meşgul olmazsa; farz olan bir amel topluca terkedildiği için, bütün mü'minler mes'ûl olur"(64) hükmünde müttefiktir.

 1812 Resûl-i Ekrem (sav)'in: "Nefsimi yed-i kudretinde tutan Allah'a andolsun ki; siz ya iyiliği emredip, kötülükten vaz geçirmeye çalışırsınız, ya Allah kendi katından sizin üzerinize bir azab gönderir. O zaman dua edersiniz; fakat duanız kabul edilmez"(65) buyurduğu bilinmektedir. Şurası muhakkaktır ki; insanları hayra çağırmak, iyiliği emretmek ve kötülükten vaz geçirmeye çalışmak; ilim ve ihlâs isteyen bir (sahih) ameldir. Fakat herkesin bu sahada muvaffak olabilmesi güçtür. Nitekim bir Âyet-i Kerîme'de: "Sen (kötülüğü) en güzel bir şekilde önle!.. O zaman görürsün ki, seninle arasında düşmanlık bulunan kimse bile yakın dostun olmuştur."(66) hükmü zikredilmiştir. Resûl-i Ekrem (sav)'in hisbe teşkilâtını bizzat kurarak; ehil olan kimseleri bu işle görevlendirdiği bilinmektedir. Muhtesiblerin; âdil, muttaki ve âlim olmaları şarttır. Nitekim bir Hadis-i Şerif'te şöyle buyurulmuştur: "İnsanlara ancak emir vaz-ü nasihat eder veya emir tarafından görevlendirilmiş bir kimse!.. Üçüncü ancak mürai kişi olur"(67) İmam-ı Şafii (rha): "Bir kimse din kardeşine gizlice tebliğ ederse, gerçekten nasihat etmiştir. Aşikare va'zeden ise; onu muhakkak sûrette rezil etmiş ve batırmıştır" hükmünü zikreder. Zirâ İslâm'da kusurları ortaya dökmek ve ifşa etmek câiz değildir. Cahil ve şerrinden korkulan kuvvet sahibi zâlime karşı; onun zaaflarını bilen bir âlim nasihat edebilir. Kaldı ki; kötülüklerin kuvvet zoruyla ortadan kaldırılabilmesi; emir sahibiyle yakından alakalıdır.

 1813 Kur'ân-ı Kerîm'de: "(İnsanları) Rabbinin yoluna hikmetle, güzel öğütle davet et. Onlarla mücadeleni en güzel yol hangisi ise onunla yap"(68) hükmü beyan buyurulmuştur. Müfessirler bu Âyet-i Kerîme'yi tefsir ederken: "İnsanları Allah'ın dinine davet ederken, onların liyâkat ve istidatlarını dikkate almak vâciptir. Zekâ yönünden üstün olan ve eşyanın hakikatini öğrenmek isteyenlere tebliğ; kat'i delillerle (hikmetle) yapılır. Temiz fıtrat sahibi olanlara güzel vaz-û nasihat yeterlidir. İnadçı, münazara ve münakaşadan hoşlananlara, bir takım ön bilgilerle ve âdab-ı münazara ile tebliğ yapılır"(69) hükmünde ittifak etmişlerdir. Allahû Teâla (cc)'ya iman eden, iyiliklerin yayılması ve kötülüklerin önlenmesi için her türlü çileye katlananlar müjdelenmişlerdir. Nitekim bir Âyet-i Kerîme'de "Siz insanlar için çıkarılmış en hayırlı bir ümmet oldunuz. İyiliği emreder, kötülükten menedersiniz ve Allah'a inanırsınız"(70) buyurulmuştur. Mü'minlerin; dünyaya gelmiş en hayırlı toplum oldukları sabittir. Hayırlı oluşlarının temel vasfı: Allahû Teâla (cc)'ya iman etmeleri, iyiliklerin yayılması için çalışmaları ve kötülüklerden menetmeleridir. Resûl-i Ekrem (sav): "Sizden herhangi biriniz bir kötülük görürse onu hemen eliyle değiştirsin. Eğer buna gücü yetmiyorsa diliyle değiştirsin (Kötülüğünü söylesin). Buna da gücü yetmiyorsa kalbiyle ona (kötülüğe) buğz etsin. İmanın en zaifi de budur"(71) buyurmuştur. "Emr-i Bi'l Ma'ruf", (İyilikleri emretmek) sadece devletin görevi değildir" diyen ûlema, bir Hadis-i Şerifi delil getirmiştir. Şayed yapılacak emir namaz, oruç, zekât ve cihad gibi herkesin bildiği vâciplerden, nehiy (yasaklama) zinâ, şarap, fâiz ve bunun gibi kat'i haramlardan ise; bütün müslümanlar bu görevi usûlüne uygun yerine getirebilirler. Dolayısıyla "Farz-ı Ayn" olan ilimlerden; bütün mü'minler sünnete uygun şekilde "Emr-i Bi'l Ma'ruf" yapabilirler. Fakat nâdir olan meselelerde; ûlema söz sahibidir.

 1814 İslâm fıkhında; bazı hallerde (Darû'l Harb'te doğup, büyümek, aklî sıkıntı geçirmek vs..) hükmü bilmemek mâzeret olarak kabul edilmiştir. Yeni müslüman olmuş bir bedevi Resûl-i Ekrem (sav)'in hoşuna gider zannı ile bir kırba şarap getirir, hediye eder. Resûlullah (sav) adama: "-Sen Allahû Teâla'nın onu haram kıldığını bilmiyor musun?" diye sorar. Meseleyi öğrenen şarabı yanındakilere satmak ister, Resûl-i Ekrem (sav) bu defa: "-İçilmesini haram kılan Allahû Teâla (cc) satılmasını da haram kılmıştır"(72) ikazını yapar. Bunun üzerine bedevi şarabı yere döküverir. Dikkat edilirse Resûl-i Ekrem (sav) adamı herhangi bir şekilde ta'zir etmemiştir. Zirâ niyeti Resûl-i Ekrem (sav)'in hayır duasını almaktır. Nitekim Hanefi fûkahası: "Bir harbi, müslüman olup İslâm memleketine gelse, sonra haram olduğunu öğrenmeden şarab içse, hakkında içki haddi (hadd-i Şurb) icra edilmez"(73) hükmünde müttefiktir. Esasen herhangi bir suçu bilmeden işleyen ve öğrendikten sonra pişman olan bir kimseyi cezalandırmak bir-çok yönden sakıncalıdır. Hz. Ömer (ra)'in hilâfeti döneminde; yeni müslüman olmuş bir kimse (Yemen Vilâyetinde) zinâ eder. Fakat zinânın haram olduğunu bilmemektedir. Yemen Valisi; Hz. Said b. Müsayyeb (ra) ne yapılması gerektiği hususunda tereddüte düşer ve mektupla durumu Hz. Ömer (ra)'e bildirir. Hz. Ömer (ra) cevabında: "Zinânın haram olduğunu bilmiyorsa, öğretiniz. Eğer tekrar yaparsa haddi (cezasını) haketmiş olur"(74) buyurur. İslâm fıkhında teklif; mükellefin kudret ve kuvvetiyle yakından alakalıdır. Dolayısıyle İslâmi yönetimin en önemli meselesi; tebliğ ve eğitimdir. Bu konuda mü'minlerin: sünnete uygun bir şekilde, kendilerinden  olan emir sahiplerine yardım etmeleri zarûridir.


 

X (Twitter) sayfamız!

X (Twitter) adresimizi takip ederek, her türlü ilmi bilgilendirmeden istifade edebilirsiniz.

Günün Sözü

"“Saçı sakalı ağarmış müslümana, haddi tecâvüz etmeyip ahkâmıyla amelden uzaklaşmayan Kur’an hâfızına ve âdil hükümdâra ikrâm (saygı göstermek), Allâhü Teâlâ’ya ta‘zîmden ileri gelir.” (Hadîs-i Şerif—Ebû Dâvûd)"
Telif Hakkı © 2024 Open Source Matters. Tüm Hakları Saklıdır.
Joomla!, GNU Genel Kamu Lisansı altında dağıtılan özgür bir yazılımdır.