Reşahat

HOCA AHMED YESEVİ

HOCA HASAN ENDAKİ

Hoca Yusuf Hazretlerinin ikinci halifesi. . Künyesi Ebû Muhammed, ismi Hasan bin Hüseyin. . Buhara'ya 3 fersah mesafede Endâk kasabasından. . Devrinde zamanın kutbu.. Müritlerini terbiye etmekte son derece hususî ve tesirli bir usule sahip.. Sünnet yolunda riyazetleriyle safâ derecesine ulaşmıştı. 90 yıl yaşadı.

Hoca Yusuf Hazretlerinden nisbet ve tarikat bağı aldıkları zaman üzerlerine öyle bir hal geldi ki, dünya, iş ve ev alâkası di­ye hiç bif şeye gönüllerinde ve hattâ şuurlarında yer kalmadı. Dipsiz bir istiğrak kuyusunda kayboldular. Bu vaziyeti gören Yusuf Hemedânî Hazretleri kendisine nasihatte bulundu :

— Siz fakirsiniz, iş görmeğe mecbursunuz. Kaldı ki, evli ve çoluk - çocuk sahibisiniz. Sizin için dünya vazifelerinizi ihmal etmemek, hem şeriat, hem de akıl bakımından şarttır.

Hoca Hasan, bütün gücünü dudaklarında toplayarak cevap verdi:

— Benim hâlim öyle ki, başka hiç bir işe mecalim kalmamıştır.

Yusuf Hemedânî Hazretleri bu cevaba öfkelendiler ve Hasan'ı payladılar.

Gece, Yusuf Hemedânî rüyasında Allah'ı görüyor. Allah ona utan diyor :

Hoca Yusuf Hemedânî'nin üçüncü halifesi. . Türkistan'ın Yesi şehrinden. . Kabri de orada. . Türkistan halkı ona Ata Yesevî derlerdi. «Ata» baba mânasına gelirse de Türkler şeyhlerini ulularını bu kelimeyle anarlardı. Yusuf Hemedânî Hazretlerin­den feyizlerini tamamlayıncaya kadar Baba Arslan isimli bir şey­he hizmet ettiler ve şeyhin hayatı boyunca kendisinden ayrılma­dılar. Şeyh vefat edince de yine onun işaretiyle Buhara'ya gidip Yusuf Hemedânî'ye bağlandılar ve onun terbiyesinde irşâd ma­kamına erdiler, ilk iki halifenin vefatından sonra irşâd makamı­na geçtiler ve Buhara taraflarında halkı hakka davetle meşgul ol­dular. Bir müddet sonra gaipten gelen işaretle Türkistan'a gitmek icap edince dördüncü halife, fakat nisbeti yürütmekte üstün ku­tup Abdülhalik Gucdevânî Hazretlerine yerlerini bırakıp Yesi yolunu tuttular.

Ahmed Yesevî, Türk velîlerinin kol basışıdır ve Türkistan büyüklerinden çoğunun nisbeti kendisinedir. Kendi öz sülâlesin­den pek çok velî gelmiştir.

Dört Halife bıraktı.