Fıkıh Köşesi
KADİR GECESİNİN MAHİYETİ VE DEĞERİ
- Ayrıntılar
- Kategori: Fıkıh Köşesi
- Gösterim: 6222
Soru: "Bir sohbette, mübarek geceler ve kandiller konusu açıldı. Bir hocaefendi, "Kadir gecesinin dışındaki hiçbir gecenin önemli olmadığını ve mübarek geceleri ihya adına bid'at işlendiğini" belirtti. Daha sonra, "Sahih-i Müslim'de kayıtlıdır. Hz. Abdullah İbn-i Mesud, 'Her kim senenin bütün gecelerini ibadetle ihya ederse, Kadir gecesine rastlar' demiştir. Kadir gecesi, yılın herhangi bir gecesi olabilir. Bu gecenin Ramazan ayında olup-olmadığı şüphelidir" iddiasını ortaya attı. (...) Bazı kardeşlerimiz: "Her geceyi Kadir bil" atasözünü naklettiler. Bazıları da bu iddianın doğru olmadığını söylediler. (...) Kadir gecesini, diğer gecelerden farklı kılan keyfiyet nedir? Bu gecenin fazileti, sadece Kur'an-ı Kerim'in indirilişi ile sınırlı mıdır? Kadir gecesi, Ramazan ayının içerisinde midir, değil midir?"
CEVAP: Kadir gecesinin mahiyeti ile ilgili değişik rivayetler vardır. Bu rivayetlerden bazılarını kısaca ifade edelim. Birincisi: Bu gecede hidayet rehberi olan Kur'an-ı Kerim, Resul-i Ekrem (sav) vasıtası ile en hayırlı ümmete indirilmiştir. Bu kitabın indirilmesi, insanlık için kainatta cereyan eden en önemli hadisedir.(1) İkincisi: Hz. Abdullah İbn-i Abbas (ra) ve İmam-ı Ebu'l-Hattab el-Basri'ye göre; bu gecede, gelecek seneye kadar cereyan edecek her türlü önemli hadiseler hakkındaki Allahu Teala (cc)'nın ezeli kaza ve takdiri, ilgili meleklere tebliğ olunur. Üçüncüsü: İmam Sehl b. Abdullah, "Allahu Teala (cc), bu gece mü'min kullarına rahmet ve mağfiretini takdir eder."(2) buyurmuştur. Dördüncüsü: İmam Halil b. Ahmed (rh.a), "Bu gecede yeryüzüne o kadar çok melek iner ki, adeta yeryüzü meleklere daralır"(3) diyerek, meleklerin bu faaliyetleri sebebiyle kadr-ü kıymetinin ortaya çıktığını belirtmiştir. Bu rivayetlerin ve tefsirlerin tamamı makul ve meşrudur.
Kadir gecesinin vakti ile ilgili bahsettiğiniz iddia, zayıf bir rivayettir. Sahih-i Müslim'de yer alan haber şudur: Zirr b. Hubeyş, Ubeyy b. Kab (ra)'a; "Kardeşin İbn-i Mes'ud, 'Her kim senenin bütün gecelerini ibadetle ihya ederse Kadir gecesine rastlar' diyor, ne dersiniz?" diye sorunca, Ubeyy b. Kab, "Allah ona rahmet etsin. O, bu sözü ile insanların, 'Şu gecedir' diye bir geceye bağlanmamalarını istemiştir. Yoksa o, Kadir gecesinin Ramazan ayında olduğunu biliyordu" diye cevap vermiştir. Allame Veliyyu'd-Din El-Hafız Ez-Zeynu'l Iraki'nin, Kadir gecesi ile ilgili mes'eleleleri topladığı "Kitabu Şerhi's-Sadr fi Zikri Leyleti'l-Kadr" adlı risalesi, sohbetinizde bahsi geçen rivayetlerin mevzu olduğunu izah etmektedir.
İmam-ı Kurtubi, "Kur'an-ı Kerim'in Ramazan-ı Şerif ayı içerisinde indirildiği, Allahu Teala (cc)'nın, 'O Ramazan ayıdır ki, Kur'an onda indirilmiştir' (El Bakara Suresi: 185) kavli ile sabittir. Kadr suresinde ise; Kur'an'ın, Kadir gecesinde inzal buyurulduğu kat'i olarak zikredilmiştir. Bu nassları esas alan Ehl-i Sünnet'in müctehid imamları, Kadir gecesinin Ramazan-ı Şerif ayı içerisinde olduğunda icma etmişlerdir"(4) diyerek, bir inceliğe işaret etmiştir. İmam Ebu Hanife'nin, "Kadir gecesi, Ramazan ayındadır. Fakat sabit değil; kah takaddüm, kah teahhur eder"(5) dediği sabittir. Bu konudaki diğer rivayetlerin delili yoktur. Kadir gecesinin, Ramazan ayında olduğuna dair rivayetler mütevatirdir. Bu mübarek gecenin, Ramazan ayı içerisinde gizli olmasının birçok hikmeti vardır. Hz.Abdullah İbn-i Ömer'in (ra), "Resul-i Ekrem (sav)'e Kadir gecesinden soruldu. Bunun üzerine Resulullah (sav), 'O, her Ramazan'dadır' diye cevap verdi"(6) buyurduğu malumdur. Hz. Aişe (r.anha) validemiz, "Peygamber Efendimiz (sav), Ramazan'ın son on gününde mescidde itikafa girer ve 'Kadir gecesini Ramazan'ın son on gününde arayınız' tavsiyesinde bulunurdu"(7) diyerek, kavli ve fiili sünneti haber vermiştir. Feteva-ı Hindiyye'de, "Kadir gecesini aramak müstehaptır. Miracü'd-Diraye'de de böyledir. İmam Ebu Hanife'ye göre; Kadir gecesi Ramazan ayının içerisindedir. Fakat, onun hangi gece olduğu bilinemez. Bazen ileri geçer, bazen geri kalır. İmameyn'e göre; Kadir gecesi, Ramazan ayının içerisindedir. Gizli olan muayyen bir gecedir. İleri geçmediği gibi, geri de kalmaz. Fethu'l Kadir'in itikaf babında da böyledir "(8) hükmü kayıtlıdır. Mübarek gecelerin varlığı ile o gecelerde işlenen bid'atları birbirine karıştırmamak gerekir. Bir Müslümanın, senenin her gecesini, "Kadir gecesi" imiş gibi değerlendirmesinde bir mahzur yoktur. Fakat Kadir gecesinin, Ramazan-ı Şerif ayının içerisinde gizli bir gece olduğu sabittir. Meselenin özü budur. Birbirimize dua edelim.
(1) İmam Bedrüddin-i Ayni-Umdetü'l-Kari li Şerh-i Sahihi'l-Buhari-İst: 1308, C: 5, Sh: 359.
(2) İbn-i Hayyan-Tefsir-i Kebir-Kahire: 1328, C: 8, Sh: 496; Ayrıca İmam-ı Kastalani- İrşadü's-Sari li Şerh-i Sahih-i'l-Buhari-Kahire: 1308, C: 3, Sh: 429.
(3) İmam Bedrüddin-i Ayni-A.g.e., C.5, Sh: 359.
(4) İmam-ı Kurtubi-El Camii Li Ahkamu'l Kur'an-Kahire: 1967, C: 20, Sh: 136.
(5) İmam-ı Kadıhan-El Feteva-Kahire: 1282, C:1, Sh: 190.
(6) İmam-ı Beyhaki-Es-Sünenü'l-Kübra- Haydarabad: 1350, C:4, Sh:307.
(7) Sahihu'l-Buhari-İst: 1401, C: 3, Sh: 47.
(8) Şeyh Nizamüddin ve Heyet-Feteva-ı Hindiyye-Beyrut: 1400, C: 1, Sh: 216