MUHAMMED İSMİ KOYMA
- Ayrıntılar
- Kategori: Fıkıh Ansiklopedisi
- Gösterim: 1594
MUHAMMED İSMİ KOYMA
Rasûlüllah Efendimiz (sav), babaların çocuklarına güzel isimler vermelerini emretmiş, Kıyamet günü insanların isimleriyle çağırılacaklarını, isimlerin sahipleri üzerinde etkili olacağını bildirmiştir. En güzel isimlerin "Abd"li isimler olduğunu, özellikle de "Abdullah" ve "Abdurrahman" Allah'ın en sevdigi isimler olduğunu söylemiştir (bk. el-Hindî, Kenz, XVI/417 vd.).
Kendi ismi ile ilgili olarak da: "Benim ismimle isimlenin ama künyemle künyelenmeyin" (Müslim, Edep 1) buyurmuştur. Buradan hareketle Şafiî ve Zahiriler onun künyesi olan "Ebu'l-Kâsım" ile kimsenin künyelenemeyeceğini söylemişler, cumhûr ise bunun da Rasûlüllah (sav)'ın zamanına ait olduğunu, onun vefatından sonra karıştırma ihtimali bulunmadığından ötürü; künyesinin dahi alınmasında mahzur bulunmadığını söylemişlerdir. Çünkü yukarıdaki hadis-i şerif birisinin, bir diğerini, "Ya Ebel-Kâsım" diye çağırması, Rasulüllah (sav)'in zamanına ait olduğunu, onun vefatından sonra karıştırma ihtimali bulunmadığından ötürü, künyesinin dahi alınmasında mahzur bulunmadığını söylemişlerdir. Çünkü yukarıdaki hadis-i şerif birisinin, bir diğerini, "Ya Ebel-Kâsım" diye çağırması, Rasulüllah (sav)'ın ona karşı dönmesi ile de, "ben sizi kastetmedim, ya Rasulallah" demesi üzerine söylenmiştir. Onun vefatından sonra artık böyle bir karıştırma sözkonusu değildir. Tahavi'nin, "Ashab arasında ismi Muhammed, künyesi Ebul-Kasım olan bir çok insan vardı"" demesi de bunu destekler. Aynı, bu zevatın teker teker isimlerini verir (Aynî; Umdetü'l-Kârî, IX/328). Ancak Beyhakî, "onun künyesiyle künyelenmenin yasak oluşu mutlaktır (onun zamanıyla sınırlı değildir) ve bu konudaki hadisler daha çok ve daha sahihtir" der (Beyhakî, es-Sünenü'1-kübra, IX/310).
Onun künyesini almanın sadece ismi "Muhammed" olanlar için yasak olduğu görüşü de vardır (Nevevi, Serhu Müslim, IX359/60). Yine Beyhakî'nin rivayet ettiği "ismimi alan künyemi almasın, künyemi alan da ismimi almasın"(Beyhakî, age, IX/309) hadis-i şerifi de bunu destekler. Ama yine de Rasûlüllah (sav)'in Ali Efendimize ruhsatı verdiği onun da çocuğuna "Muhammed Ebu'1-Kâsım" diye isim ve künye verdiği meşhurdur. Taberi, bu da bu yasağın haram derecesinde değil, mekruh derecesinde olduğunu gösterir, der (Irsâdu's-sârî, X/573).
Gerçi: "Muhammed adını koyduklarınıza vurmayın ve onları iyilikten mahrum etmeyin", "çocuğa Muhammed adını koyduğunuzda ona iyi davranın, meclisi onun için açın, ona yüz ekşitmeyin" (Hindî, age XVI/48, Suyutî, el-Camiu's-sağir (Feyzu'1-Kadîr i1e), I/35) ve, "Üç oğlu olupta birisine Muhammed adını koymayan cahillik etmiştir" (Hindî, age (Taberani'den),XVI/419) şeklinde hadisler rivayet edilmiştir. Ama üçü de oldukça zayıftır. Üçüncüsü için Ibnü'1-Cevzi mevzudur uydurmâdır, demiştir. Daha başkalar da mevzu olmadığını söylemişlerdir (Münavi, Feyzu'lKadir; VI/237-38). Bu yüzden bu hadisler pek hesaba katılmasa bile Ibn Asâkir'in bir rivâyetinden "Muhammed" isminin yine de teşvik edildiğini görürüz: "Kimin bir oğlu olur da ona teberruken Muhammed adını koyarsa o da çocuğu da Cennet'te olur" (Münavî, age VI/237). Suyutî bu hadisin bu konuda en örnek hadis olduğunu ve hasen bulunduğunu söyler (agk). Kaldı ki, Ezra'î; bazı Hanbelî alimlerinin kendi zamanlarında Muhammed, Ahmed, Ebubekr, Ömer, Hasan, Hüseyin vb. isimleri Yahudi ve Hiristiyanların almasını yasakladığını, bazı zayıf Şafiîlerin de bu görüşe uyduklarını naklettikten sonra der ki, her ne kadar, bunların ilk ikisini almamaları, sövme ve alay konusu olmaları ihtimalinden ötürü, insanın gönlüne daha yatkın görülüyorsa da böyle bir görüşe nereden vardıkları bilinmez. Bu görüş su götürür. Çünkü Yahudilerden Isa, Hiristiyanlardan da Musa adını alanlar vardır ve bu tarih boyunca kınanmamıştır... Insan sevdigi ve saygı duyduğu kimselerin ismini alır. Buna rağmen alay ve hafife alma konusu olan yerde buna engel olunmalıdır.(Milnavî, age. I/385) Görüldüğü gibi bu isimleri gayrı müslimlerin alamayacağına dâir dahi bir şey yoktur.
Ama Muhammed ismini almanın her halükarda yasak olduğunu söyleyenler de vardır. Bunlar: "Çocuklarınıza Muhammed adını koyar, sonra da onlara lanet edersiniz!"(Hindî, age XVI/418 (45200); Suyuti, age. NI/246.) hadis-i şerifine tutunurlar. Gerçi bu hadisi Suyutî sahih diye işaretlemiştir ama, anlamı Muhammed isminin alınmasını yasaklamak değil, bu ismi alanlara bu isimle kötü söylemenin özellikle çirkin bir davranış olacağıdır. Bunu öbür türlü anlamayı tarih de, bizzat Rasulüllah (sav) da yalanlar. Onun asrı saadetinden günümüze kadar binlerce insana Muhammed adı verilmiş ve bunu kimse kınamamıştır. Bir oğlu olan Ensarlı birisi ona Muhammed adını koymak isteyince hükmünü Rasulüllah (sav)'a sormuş o da "Ensar'a iyilikte bulundun. Elbette ismimi alın, ama künyemi almayın" (Müslim, âdâb 6) buyurmuşlardır.
O görüşü destekleyen bir delil de Hz. Ömer Efendimiz in bu konudaki davranışıdır. O, Küfe'ye bir emir göndererek, kimsenin, çocuklarına peygamber adı koymamasını istemiş, Medine'de de Muhammed isimli çocukları olan bir grup insana bu isimleri değiştirin, demiştir. Ama onların, Rasulüllah bu konuda bize izin verdi, demeleri üzerine bunu bırakmıştır.(Nevevî, Serhu Müslim, XNI-XIV/364;) Peki, Hz. Ömer bunun caiz olduğunu bilmiyor muydu, diye akla bir soru gelebilir. Verilen bilgiye uyması, bilmediğine ihtimal vermiyor değildir. Ama bu isme karşı gösterilen aldırışsızlıklara, sert mizacının gösterdiği tepki, bildiği halde bunu ona bir an unutturmuş olması makuldür. Kâdi Iyad'a göre Ömer bunu Rasulüllah (sav)'ın ismine hürmetsizlik edilmemesi ve saygılı olunması için yapmıştır. Bir görüşe göre de, bir gün Muhammed b. Zeyd'e "Sana Allah yaptı, ya Muhammed!" diye kötü söylediğini duyunca Ömer onu çağırdı ve: "Bakıyorum senin yüzünden Rasûlüllah (sav)'a sövülüyor. Vallahi bundan sonra Muhammed diye çağrılamazsın, dedi ve ismini Abdurrahman diye değiştirdi. Onun Muhammed isimlerini değiştirme fermanı da bu yüzdendir (agk).
Ayrıca, meleklerin isimlerini almak bazı alimlerce mekruh görülmüştür. Imam Malik de, Cibril (Cebrail) ve Yâsîn gibi isimlerin mekruh olduğu görüşündedir (Nevevî, age, XNI/XIV/364; Ayrıca bk. Ibn Kayyim, Tuhfetü'1- mevdû ol 104. Bunda bir beis olmadığını söyleyenler de vardır. bk. ak).
Netice olarak, Muhammed ismini almak değil, bu isme karşı saygısızlık etmek mahzurludur. Hatta sırf Rasulüllah (sav)'in hatırası için teberruken alınması müstehap ve hoş bir davranıştır. Çocuklarına Islâm terbiyesi vermek arzusunda olanların bu ismi koymalarında hiç bir mahzur yoktur. Ama genellikle Islâmî terbiyenin verilemediği bir ortamda buna tepki gösteren "Ömerler"i de hoş görmek gerekir (Allah'u a'lem).(Bu konunun özeti, başka hadisler ve üç temel görüş için bk. Ibnü'1-Esir, Cami'ul-Usûl I/381-82)
Bu konuda çok daha değişik görüşleri olan hatta bu isimleri alanların azap görmeyeceğini söyleyenler dahi vardır (Bu manada yazılmış bir kitap adına rastladık: "Büsrâ'1-Kerim elemced bir adem-i tâ'zibimen yüsemma bi-Ahmed ve Muhammed" Şeyh Osman el-fetûhî, bk. Kesfu'z-zunûn I/245).
