Müslüman
Çocuğun Edebi - GÖRGÜ KURALLARI
İslâm; doğumdan ölüme kadar
hayatın ne şekilde yaşanacağını, davranışların nasıl olacağını, iç
ve dış dünyamızın ne şekilde bir yapıya kavuşturulacağını
tespit etmiştir. Madden ve mânen sağlıklı bir fert, sağlıklı bir
aile ve sağlıklı bir toplumun yolu
İslâmın emrettiği hayat tarzını yaşamak ile mümkün olabilecektir.
Her hayrın Besmeledir !
Her hayırlı işe Bismillahirrahmanirrahim ile başlanır.
Sonunda da Elhamdülillah denir.
Sevgili Peygamberimiz: "Bir işe besmele ile başlanılmaz
sonunda da Elhamdülillah denmezse o işte hayır olmaz"buyurmuştur. Çünkü
besmele çekerek kul ile Allah arasındaki gerçek alâka kurulmuş olur. Nerelerde
besmele çekilir veya çekilmez
bir kaç misal verelim:
"Yemek yemeğe, abdest almaya
ve hayırlı işe başlarken besmele çekmek sünnettir.
. Tuvalete girerken besmele
çekmek mekruhtur.
. Haram olan birşeyi yapmaya
başlarken besmele çekmek haramdır.
Biz müslümanlar
haramlardan kaçınacağız.
. Kat'i olarak haram olan
bir şeyi işlerken besmele çeken kâfir olur.
. Kapıları açıp kapatırken,
mutfaktaki yemek kaplarının kapaklarını açarken, yemek yaparken,
ocak yakarken,
mutfağa girerken besmele çekmek sünnettir.
. Süt, su, çay, ilaç içmeye
başlarken besmele çekilir.
. Sakalı tamamen keserken
besmele çekmek câiz değildir.
***
SELAM VERME ADABI:
1. İslam'ın emrettiği selamı unutma.
2. Tanıdığın veya tanımadığın Müslümanlarla karşılaştığın
zaman selam vermeyi ihmal etme (Esselamü Aleyküm).
3. Selam verme şekli şöyle:
a) Binek üzerinde olan yürüyene,
b) Yürüyen oturana,
c) Az kişiler çok kişilere,
d) Küçükler büyüklere selam
verirler.
4. Verilen selama onun misliyle veya ondan daha
güzel bir şekilde cevap ver.
5. Konuşmadan önce selam ver. Peygamberimiz bir
Hadis-i şeriflerinde şöyle buyuruyor:
"Kim selamdan önce konuşmaya
başlarsa ona cevap vermeyin"
***
KONUŞMA ADABI
Şahsımıza karşı vazifelerimizden biri
de dilimizi terbiye ve islah etmektir. İnsan iyi
ve kötü bir çok şeyi dilinden bulur. Birçok insan dili sebebiyle
en büyük musibetlere uğramışlardır. İnsanları
cehenneme sürükleyip götüren de dilleridir.
01. Söylediği sözün nereye varacağını, düşünmek.
02. Dünya ve ahiret için faydası olmayan
sözleri söylememek.
03. Sözleriyle kimsenin gönlünü
kırmamak.
04. Musibet ve felaket getireceğinden
korktuğu şeyi söylememek.
05. Konuşurken başkasının sözünü kesmemek.
06. Bir insanı över veya yererken aşırı gitmemek.
07. Büyüklerin yanında yüksek sesle konuşmamak.
08. Boşboğazlık, gevezelik etmemek.
09. Söylerken ağzını eğip büzmemek, avurt
çatlatmamak, ustalık, bilgiçlik satmamak.
10. Konuşurken karşısındakini hiçe
sayarak ukalalık yapmamak, onun sözlerinde ayıp ve kusur aramamak.
11. Dilini la'nete, küfüre ve kaba konuşmaya
alıştırmamak.
12. Kendisine verilmiş bir sırrı başkasına
söylememek. .
13. Yalan yere bir söz vermemek, yapamayacağı
bir şeyi söylememek.
14. Yalan söylemekten, yeminden, gıybet etmekten,
koğuculuktan sakınmak.
15. Başkalarıyla alay etmemek, kimseye
kötü bir ad takmamak.
***
GÜZEL SÖZLER ADABI
Söz söylerken güzel söylemek,
kabalık
yapmamak, karşısındakilerin halini gözetmek,
dokunacak sözlerden ve tasavvurlardan sakınmak
Müslüman'ın vazifesidir.
Kur'an-ı Kerim yedi çeşit insanın peşinden gitmeyi
ve onları dinlemeyi yasak etmiştir.
1- Doğruya ve yalana çok yemin eden.
2- Fikir ve düşüncesi düşük olan.
3- Şuna buna söven, la'net eden, daima kusur
ve ayıp araştıran.
4- Bir yerde konuşulan şeyleri başkalarına taşıyan.
5- Cimri ve son derece sıkı olan ve insanları
iyilikten çeviren.
6- Hakkı tanımayan ve mütecaviz olan.
7- Günaha dadanan, şerefsiz ve soysuz olan.
***
EVE GİRİŞ ÇIKIŞ ADABI
1. Kapının sağında veya solunda
durmak.
2. Kapıya 3 defa vurmak, izin verilir ise, içeriye
girmek, izin verilmez ise geri dönmek.
3. Eve girince ve çıkarken "Esselamü Aleyküm"
diyerek selam vermek.
4. Evden çıkınca "Bismillahi tevekkeltü al-Allah
la havle vela guvvete illabillah" demek.
***
YEMEK YEME ADABI
01. Sofra hazırlanırken yardımcı
olmak.
02. Yemekten önce ve sonra
elleri yıkamak.
03. Büyükleri sofraya oturmadan sofraya oturmamak.
04. Besmele çekip, Allah'a vermiş olduğu nimetler
için şükür etmek.
05. Yemeğe önce yaşça veya mevkice büyük olan
kişinin başlaması uygundur
06. Sağ eliyle yemek.
07. Lokmayı ağza göre almak
ve iyice çiğnedikten sonra yutmak.
08. Lokmayı yutmadıkça ikinci
lokmaya el uzatmamak.
09. Önündeki yemeği soğutmak
için, yemeğin içine üflememek.
10. Başkalarını tiksindirecek, iğrendirecek
harekette bulunmamak ve söylememek.
11. Ağızda yemek varken konuşmamak,
gülmemek.
12. Başkasının lokmasına ve
yediğine bakmamak.
13. Elini yemek kabına silkmemek ve lokmayı ağzına
götürürken başını tabağa doğru uzatmamak.
14. Yemek seçmemeye özen göstermek.
15. Yemeği aynı kaptan yeyip, tabağın ortasından
değil, kendi önünden yemek.
16. Lokmasını ve aldığı yemeği
bitirmek.
17. Tabaklarda artık, sofrada kırıntı
bırakmamak.
18. Toplu yemek yenirken herkes yeyip bitirmedikçe
sofradan kalkmamak.
19. Yemek bitince "Elhamdülillah"
demek.
20. Yemeği yapana teşekkür
etmek.
21. Sofra kaldırırken yardımcı
olmak.
22. Yemek sonrası elleri yıkamak,
dişleri fırçalamak.
23. Sokaklarda yemek yememek
ve içmemek.
24. Gezinerek yemek yememek.
25. Helalinden, temiz yemek ve
Allah'a şükretmek.
26. Acıkmadan yemek yememek.
***
SUYU İÇME ADABI
1. Besmele çekmek.
2. Suyu bardaktan (veya tasdan)
içmek.
3. Suyu oturarak içmek.
4. Bardağı sağ el ile ağıza götürmek.
5. Bardağın içine nefes vermemek.
6. Suyu üç yudumda içmek
sonunda Elhamdülillah demek; su içmenin adaplarındandır.
Peygamberimiz (s.a.v.) buyuruyor:
"Suyu çocuğun memeyi emmesi gibi
için.
Depodan doldurur gibi içmeyin.
Ondan ciğer hastalıkları zuhur
eder."
***
TUVALET ADABI
1. Tuvalete girmeden önce Eüzü Besmele çekmek.
2. Sol ayak ile girmek.
3. İhtiyacı ayakta değil, oturarak
gidermek.
4. Tuvalette konuşmamak, bir şeyler
yememek, oyalanmamak.
5. Tuvaletten çıkmadan temizlik
kontrolü yapmak (elleri yıkamak).
6. Sağ ayak ile çıkmak.
7. Çıkınca "Gufraneke" demek, adaptandır.
***
YATMA ADABI
1. Yatmadan önce elleri yıkamak.
2. Dişleri fırçalamak.
3. Kıyafetlerle değil, pijamalarla yatmaya özen
göstermek.
4. Giysilere sağdan giymeye
başlamak.
5. Besmele çekip sağ tarafa
doğru dönüp yatmak.
6. Yatmadan önce dua etmek,
adaptandır.
***
GÖZ KULAK GİBİ AZALARIN
TERBİYESİ
Müslüman'a başkalarının kanı, ırzı,
namusu, malı haramdır. Kendisinin olmayan herhangi bir şeye
kötü gözle bakmamak, kendi canı, namusu, malı
nasıl mukaddes ise, başkalarınınkini de aynı şekilde kabul
etmeli, kendini tamamen haramdan ve kendisine ait olmayan her şeyden
çekmek İslâm'ın emridir.
***
TOPLANTILARDA ADAB
Kur'an-ı Kerim ve Hazret-i
Peygamber Efendimiz
(s.a.v.) bir mecliste nasıl davranılacağını
bildirmiştir.
01. Bir toplantıya herkesi iğrendirecek elbise
ile, fena kokularla gitmemek,
02. Mecliste daima güler yüzlü olup, ekşi suratlı
ve geveze olmamak,
03. İleri geçip oturmamak, hakkı olmadıkça ileriye
geçmemek,
04. Kendisinden yaşça ve bilgice yüksek olanlara
hürmet etmek,
05. Anası, babası veya hocasına daha çok hürmetli
olmak,
06. Oturanlara sıkıntı verecek hallerden sakınmak,
07. İki kişi arasına oturmak lazım gelirse, onların
iznini istemek,
08. Sonradan gelene yer göstermek,
09. Kendisinden büyük olanların yanında ayak
ayak üstüne koymamak,
10. Ev sahibinin, misafiri uğurlaması,
11. Kalabalık içinde iki kişi arasında gizli
konuşulmaması,
12. Esnememek, mecbur olursa eli ile ağzını kapamak,
13. Öksürme veya geğirme ile çevreyi rahatsız
etmemek, tiksindirmemek,
14. Meclis ve toplantılarda edebe riayet
etmek. |